Sahan media Muqdisho: Wiilasha yaryar ee si xarrago leh u labisan iyo rag da’ dhexaad ah oo si qarsoodi ah uga ganacsan jiray forex iyo lacagaha qalaad ee wax ka iibsanaya ayaan cag dhigin suuqyada halkaas toddobaadyo si ay uga badbaadaan weerarrada bilayska.
Bishii Abriil, isku daygii ugu dambeeyay ee dowladda ee lagu xasilinayo dhaqaalaha, bangiga dhexe ee Zimbabwe ayaa bilaabay lacag cusub, Zimbabwe Gold, ama ZiG.
Wax yar ka dib, booliiska Zimbabwe waxa ay bilaabeen in ay ka hortagaan ganacsatadii aan rasmiga ahayn ee forex-ka waxana ay xirxireen tiro badan. Maamulka ayaa ku eedeeya ka ganacsiga lacagaha sharci darrada ah inay khalkhaliyeen sarifka lacagaha iyo qiimo dhimista lacagta gudaha, waxayna doonayaan inay xaqiijiyaan in ZiG-ga la aqbalay oo aanu qiimihiisu si degdeg ah u lumin sidii kii ka horreeyay.
Ilaa hadda, in ka badan 70 ganacsatadii sariflayaasha waddooyinka ayaa la xiray. Laakiin halkii laga xakamayn lahaa, waxay u leexdeen habab badan oo hal abuur ganacsi leh (suuqa madow).
Markii ay booliisku howlgallada bilaabeen, isaga iyo ganacsatadii kale way carareen. Hadda waxay ku sugan yihiin Harare oo dhan – waxayna midba midka kale ka war hayaan dhaqdhaqaaqyada booliiska.
“Hadda, booliisku naguma heli karaan. Had iyo jeer laba tallaabo ayaannu ka horraynaa,” ayuu yiri isagoo dhoolla caddaynaya.
“Waan ognahay halka ay ku sugan yihiin waqtiga dhabta ah iyada oo loo marayo ganacsatada aan walaalaha nahay ee meelaha ku xeeran.”
Ilaha ugu badan ee lacagaha qalaad ee Zimbabwe waa xawaaladaha iyo dhoofinta qurbajoogta. Zimbabwe waxay u ogolaataa muwaadiniinteeda inay furaan xisaabaadka USD halkaasoo ay ku shuban karaan ama ay ka heli karaan dib u celinta cagaaran. Waxay sidoo kale kala bixi karaan lacagaha USD ee adag bangiyada. Shirkadaha sidoo kale waxay ka heli karaan forex suuqa xaraashka rasmiga ah.
Dadku waxay si joogto ah u iibsadaan oo u iibiyaan USD ganacsatada sariflayaasha aan rasmiga ahayn iyadoo ku xiran baahidooda. Sababtoo ah ganacsatada dariiqyadu waxay bixiyaan sicirka sarifka suuqa oo wanaagsan oo badan, Zimbabweanku waxay door bidaan in ay la macaamilaan iyaga halkii bangiyada ama sarifka lacagaha rasmiga ah.
Ka ganacsiga suuqa madow waa sharci darro, sidaas darteed lama oga tirada saxda ah ee ganacsatada. Laakiin waxaa loo maleynayaa inay jiraan dhowr kun. Kooxda WhatsApp-ka Murazva waxaa iska leh 247 xubnood.
In kasta oo inta badan uu tartan dhex maro, ganacsatadu waxa ay iska dhigeen xafiiltankooda si ay isugu biiraan oo ay midba midka kale u caawiyo in aan la xirin.
Wararkii ugu dambeeyay ee ku baahay baraha bulshada ayaa sheegaya in 60 ka mid ah ganacsatadii la xiray lagu xukumay seddex sano oo xarig ah sidoo kale waxay abuureen jahwareer bulshada aan awalba dareensanayn.
“Inta badan heshiisyadayda waxay ku yimaadaan WhatsApp hadda,” ayuu yiri.
Ganacsatada markii la soo weeraray waxay doorbidayaan inay la macaamilaan qof ay garanayaan oo ay ku kalsoon yihiin, haatanna ay si toos ah ula xiriiraan. telefoonka iyo app fariimaha.
Tambudze waxa uu sheegay in aanu waligii la kulmin dad aan kala sooc lahayn oo uu la macaamilo oo kaliya macaamiil uu shakhsi ahaan u yaqaano.
Murazva sidoo kale wuxuu isticmaalaa WhatsApp si uu u sii wado shaqada. Si kastaba ha ahaatee, wuu ka taxadaraa. Waligiis kuma xusin ereyga ZiG ee taleefonkiisa, waligiisna kama hadlin qiimaha sarifka ama wax kasta oo u aqoonsan kara ganacsade, cabsi darteed laga yaabo in mas’uuliyiinta ay dhagaystaan.