Sahan Media Muqdisho: Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa maanta martigelin doona hoggaamiyeyaasha Congo iyo Rwanda heshiis lagu soo afjarayo colaadda bariga Kongo.
Heshiiskaan Madaxweynayaasha Felix Tshisekedi ee Kongo iyo Paul Kagame ee Rwanda ayaa daba socda dadaallo nabadeed oo bilo socday oo ay wadeen Mareykanka iyo la-hawlgalayaashooda, oo ay ku jiraan Midowga Afrika iyo Qatar, waxayna soo gabagabeynayaan heshiis hore oo la saxiixay bishii June.
Wadanka Congo ayaa waxaa tobanaan sano ka socday dagaallo ay kula jiraan in ka badan 100 kooxood oo hubeysan, waxaana ugu awoodda badan jabhadda M23 ee ay Rwanda taageerto. Colaadda ayaa cirka isku sii shareertay sanadkan, iyadoo M23 ay si aan horay loo arag u qabsatay magaalooyinka waaweyn ee gobolka Goma iyo Bukavu, taasoo uga sii dartay dhibaatada bini’aadantinimo oo horay u ahayd mid ka mid ah kuwa ugu weyn adduunka oo malaayiin ay ku barakaceen.
Falanqeeyayaasha ayaa sheegaya in heshiiska Khamiista sidoo kale aan la fileynin inuu si dhakhso ah u keeno nabad maadaama heshiis nabadeed oo gaar ah u dhexeeyo Kongo iyo M23.
“Weli dagaal ayaan ku jirnaa,” ayuu yiri Amani Chibalonza Edith, oo ah 32 jir deggan magaalada Goma, ee bariga Kongo ee muhiimka ah oo ay qabsadeen fallaagada horaantii sanadkan. “Nabad ma jiri karto ilaa inta jiidda hore ay firfircoon yihiin.”
Heshiiska Khamiista maanta ayaa sidoo kale lagu dhisi doonaa Qaab-dhismeedka Is-dhexgalka Dhaqaalaha Gobolka oo ay mas’uuliyiintu sheegeen inay qeexi doonaan shuruudaha iskaashiga dhaqaale ee ay ku lug leeyihiin saddexda waddan sida lagu heshiiyey bishii November.
Trump ayaa la filayaa in uu kulamo gaar gaar ah la yeesho labada hoggaamiye ee Kongo iyo Rwanda ka hor wadahadal saddex geesood ah oo uu daba socdo saxiixa la qorsheeyay in uu ka dhaco machadka nabadda ee Mareykanka ee Washington. Madax badan oo Afrikaan ah ayaa la filayaa inay ka soo qeyb galaan saxiixa.
Rugta Ganacsiga ee Mareykanka ayaa sidoo kale martigelin doonta maalinta Khamiista munaasabad kulmisa hogaamiyayaasha ganacsiga Mareykanka. Wafdiga Kongo iyo Rwanda ayaa diiradda saari doona fursadaha maalgashi ee macdanta muhiimka ah, tamarta iyo dalxiiska, sida uu sheegay Yolande Makolo, oo ah lataliye sare oo Kagame ah.
Goma oo ay fallaagadu gacanta ku haysay, oo ay ku noolaayeen ku dhawaad ​​2 milyan oo qof, isla markaana ahayd xudunta gobolka ee hawlaha ammaanka iyo bini’aadantinimada ka hor intii aanu sannadkan dhicin dagaalladu, waxaa weli xiran garoonkii diyaaradaha ee caalamiga ahaa, adeegyadii dawladda sida hawlihii bangiyada ayaan weli dib u bilaabmin, dadka deegaankana waxa ay sheegeen in ay kordheen dambiyada iyo qiimaha badeecadaha.
Labadaba Kongo iyo Rwanda, ayaa dhanka kale ku tilmaamay ku lug lahaanshaha Mareykanka inay tahay tallaabo muhim ah oo loo qaaday nabadda gobolka.
Colaadda ayaa la tilmaami karaa wixii ka dambeeyay xasuuqii Rwanda ka dhacay 1994-kii, halkaas oo maleeshiyaadka Hutu ay ku dileen inta u dhaxaysa 500,000 ilaa 1 milyan oo qawmiyad Tutsi ah, iyo sidoo kale Hutu iyo Twa oo qunyar socod ah, oo ah dad asal ah. Markii xoogaggii Tutsi-ga hoggaaminayay ay dib u dagaalameen, ku dhawaad ​​2 milyan oo Hutu ayaa u tallaabay Congo, iyagoo ka baqaya aargoosi.
Mas’uuliyiinta Rwanda ayaa ku eedeeyay Hutu-ga ka soo qaxay inay ka qeyb qaateen xasuuqa, waxayna ku eedeeyeen in canaasiir ka tirsan ciidamada Congo ay difaaceen. Waxay ku doodeen in maleeshiyaadka ay samaysteen qayb yar oo Hutus ah ay khatar ku yihiin dadka Tutsiga ee Rwanda.
Dowladda Congo ayaa sheegtay in aysan jiri karin nabad waarta haddii Rwanda aysan kala bixinin ciidamadeeda iyo taageerada kale ee M23 ee gobolka. Dhinaca kale, Rwanda ayaa shuruud ku xirtay xabbad-joojin joogto ah oo lagu sameeyo Congo oo lagu kala diro maleeshiyo maxalli ah oo ay sheegtay inay ka kooban yihiin Hutu-ga, ayna dagaal kula jiraan milateriga Congo.
Khubarada Qaramada Midoobay ayaa sheegay in inta u dhaxaysa 3,000 ilaa 4,000 oo ciidamada dawladda Rwanda ah ay ku sugan yihiin bariga Congo, kuwaas oo ka barbar dagaallama kooxda M23. Rwanda ayaa diiday taageeradaas, balse waxay sheegtay in tallaabo kasta oo ay u qaaday dhinaca colaadda ay tahay mid lagu ilaalinayo dhulkeeda.
