Sahan Media Muqdisho: Pakistan iyo Shiinaha ayaa ku heshiiyey inay hawl galiyaan marinka maraakiibta Shiinaha-Gwadar-Afrika oo leh shan waddo iyo bakhaarro isku xiran oo balaarinaya ganacsiga hoos yimaada qorshaha hawl-galka badda ee shanta sano ah ee 2025-2029.
Ilo-wareedyo ayaa sheegay in labada dal lagu wado inay soo gebagebeeyaan qorshe hawleedka looga gol leeyahay horumarinta marinnada ganacsiga ee gobolka.
Qorshahan, Gwadar waxaa loo dhigi doonaa qaab moodel ah “Dekedda Cagaaran.” Daraasadaha suurtagalka ah ayaa la dhammaystiri doonaa, kaabayaasha-gaaban ayaa la horumarin doonaa iyada oo ay weheliso isku xirka la xoojiyay ee isku xiraya Gwadar iyo Islamabad-Türkiye-Iran.
Gwadar waa in loo horumariyo sidii xarun ganacsi oo loogu talagalay Jamhuuriyadda Bartamaha Aasiya (CARs), Afgaanistaan, iyo Galbeedka Aasiya oo leh tas-hiilaad wareejineed oo la ballaariyay.
Labada dal ayaa sidoo kale qorsheynaya in ay horumariyaan ka faa’iidaysiga kheyraadka Aagga Xorta ah ee Gwadar. Wadarta 15 warshadood ayaa laga horumarin doonaa Aagga Xorta ah ee Waqooyiga, oo ay ku jiraan cuntooyinka badda, timirta, iyo warshadaynta tuunada, oo ay weheliso tas-hiilaad kiimikaad.
Isku xirka Single Point Mooring waa la ballaarin doonaa, halka warshadaha baabuurta iyo warshadaha kale la filayo in laga raro Shiinaha.
Heshiisyada Is-afgaradka (MoUs) waxaa lala saxiixi doonaa hay’ado ganacsi oo Pakistani ah si ay uga hawl-galaan Dekedda Gwadar iyo Aagga Xorta ah iyadoo loo marayo iskaashi wadajir ah.
Intaa waxaa dheer, Pakistan iyo Shiinaha waxay bilaabi doonaan tababar dhaqaalaha buluuga ah oo loogu talagalay 1,000 qof oo maxalli ah oo ku saabsan kalluumeysiga, beeraha, iyo saadka ee Gwadar Blue Economy Center. Qorshayaashan ayaa la saadaalinayaa in ay dhalin doonaan 25,000 oo shaqo, iyada oo 30% ay wax ku kordhin doonaan wax-soo-saarka degmada Gwadar marka la gaaro 2027.
Dhanka kale, Wasiirka Federaalka ee arrimaha baddaha, Muhammad Junaid Anwar Chaudhry, ayaa xaqiijiyay sida ay Pakistan uga go’an tahay xoojinta iskaashiga dhinaca badda ee kala dhexeeya Shiinaha, iyadoo ujeedadu tahay in Gwadar laga dhigo xudunta muhiimka ah ee gobolka ee ganacsiga iyo isku xirka.
Isagoo shir guddoominayay kulan ku saabsan qorshaha waxqabadka shanta sano ee badda ee 2025-2029, Chaudhry wuxuu qeexay qaabdhismeedka diiradda saaraya horumarinta dhaqaalaha badda, isticmaalka kheyraadka waara, cilmi baarista sayniska, iyo ilaalinta deegaanka ee hoos timaada Waddada Dhaqaalaha Shiinaha-Pakistan (CPEC).
Waxa uu ku tilmaamay hindisaha mid muhiim u ah isku xirka Pakistan iyo Afgaanistaan, Aasiyada Dhexe, Bariga Dhexe, iyo Afrika, isaga oo xoogga saaraya mashaariicda waaweyn ee kaabayaasha sida ballaarinta Dekedda Gwadar, dhamaystirka Aagga Xorta ah II,. Isku dhafka Madaarka Caalamiga ah ee cusub ee Gwadar iyo dekedda ayaa sidoo kale mudnaanta la siiyay si loo xoojiyo isku xirka gaadiidka badan.
Marka laga soo tago kaabayaasha, qorshuhu waxa uu taageerayaa iskaashiga sayniska, warshadaha, iyo dalxiiska. Hindisaha la soo jeediyay waxaa ka mid ah xarumaha cilmi-baarista ee sayniska badda ee wadajirka ah, CPEC warshadaha kalluumeysiga, dhisidda maraakiibta, iyo beeralayda, iyo sidoo kale hawlaha dalxiiska badda sida safarrada iyo ciyaaraha biyaha ee xeebaha Balochistan.
Waxbarashada iyo joogtaynta ayaa udub dhexaad u ah qorshaha, iyada oo iskaashi tacliimeed iyo iswaydaarsi tabobar oo u dhexeeya machadyada Pakistan iyo Shiinaha looga dan leeyahay in lagu horumariyo shaqaale xirfad leh xagga saadka, hawlaha dekedaha, iyo kalluumaysiga. Qorshuhu wuxuu la jaan qaadayaa hadafyada “tamarta cagaaran iyo badda” ee Belt iyo Road si loogu dheellitiro kobaca dhaqaalaha iyo ilaalinta deegaanka.
Chaudhry waxa uu carabka ku adkeeyay in Qorshaha Waxqabadka ee 20252029 uu muujinayo go’aanka Pakistan ee ah in la dhiso dhaqaallaha badda oo adkaysi leh iyo xoojinta xiriirka istiraatijiyadeed ee Shiinaha.
