Sahan media Muqdisho: Turkiga ayaa Soomaaliya kala hadlay sidii loo samayn lahaa goob lagu tijaabiyo gantaalada hawada sare ee laga soo tuuro, sida ay sheegeen dad xog-ogaal u ah arrintan.
Barnaamijka gantaalaha ballistic-ga ah ee Ankara ayaa u baahan tijaabo fog, halka Soomaaliya ay ku taal cidhifka bari ee dhul weynaha Afrika ay ku habboon tahay in laga soo tuuro badweynta Hindiya, ayay yiraahdeen dadka oo codsaday inaan la aqoonsan iyagoo ka hadlaya mowduucyo xasaasi ah. Dalku wuxuu ku dhow yahay dhulbaraha, taasoo ka dhigaysa meel ku habboon deked bannaan, ayay yiraahdeen. Tijaabada u dhow dhulbaraha waxa kale oo ay gacan ka gaysan kartaa kor u qaadida baaxada iyo hufnaanta gantaalada hawada.
Turkiga ayaa in muddo ah ku taamayay in uu ka mid noqdo tartanka hawada sare ee dhaqan ahaan ay u badan yihiin quwadaha caalamka, waxaana muddo sanado ah soo socday qorshaha lagu ridayo gantaalada. Taas oo laga yaabo in laga dhiso Soomaaliya, ayay yiraahdeen dadka. Saraakiisha Turkiga ayaa ku kalsoon in Soomaaliya ay aqbali doonto codsigeeda, sida ay sheegeen dadka. Wasaaradda difaaca ee Turkiga ayaa diiday inay ka hadasho.
Xuseen Sheekh Cali, oo ah la taliyaha amniga qaranka ee madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa ka gaabsaday inuu ka hadlo mar aan telefoonka kula xiriirnay Talaadadii. Guddoomiyaha Guddi-hoosaadka Difaaca Baarlamaanka, Cabdi Axmed Kooshin, ayaa sheegay inaysan waxba kala socon heshiis noocaas oo kale ah oo ay la galeen Turkiga.
Turkiga ayaa ka shaqaynayay kordhinta tirada gantaallada Tayfun ee gudaha lagu farsameeyo oo gaaraya ilaa 560 kiiloomitir (350 mayl), ayuu yiri Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan sanadka 2022. Goobta laga billaabo Soomaaliya waxay meesha ka saaraysaa khatarta ah in qashinka uu ku dhaco meelaha la deggan yahay iyo waddamada kale.
Turkiga ayaa ka mid ah quwadaha shisheeye ee fara ku tiriska ah ee xoojinaya xiriirka kala dhexeeya Soomaaliya, isagoo isku dayaya inuu dib u dhis ku sameeyo Somalia oo sannado badan oo dagaallo beeleedyo hareeyeen. Tobankii sano ee la soo dhaafay, Turkigu wuxuu awoodiisa ku ballaariyay iskaashiga difaaca iyo mashaariicda kaabayaasha, wuxuuna leeyahay qorshayaal sahaminta kaarboon-carbon ah. Waxay ku lug leedahay dhexdhexaadinta dawladda Muqdisho, caasimadda, iyo hoggaamiyeyaasha Somaliland, oo ah maamul-goboleedka.
Inkasta oo Ruushku uu noqday calaamad muujinaysa nacaybka reer galbeedka ee meelaha qaarkood, calooshood u shaqeystayaasha Wagner Group maaha kuwo la jecel yahay sida diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee TB2 Baykar ee Turkiga, oo 11 waddan oo Afrikaan ah ay iibsadeen.
Turkiga ayaa tan iyo markii uu Erdogan booqasho ku yimid dalkaasi 2011-kii waxa sii kordhayay cagihiisa uu ku leeyahay Geeska Afrika, waxa uuna xiligaasi aqbalay in uu bixiyo kaalmo dhaqaale oo dib loogu soo nooleeyo adeegyada aasaasiga ah sida waxbarashada iyo caafimaadka oo ay la socoto amniga.
Heshiis iskaashi oo dhanka warshadaha iyo gaashaandhigga ah oo ay kala saxiixdeen Turkiga iyo Soomaaliya 2015-kii ayaa ogolaanaya “in la wadaago cilmi-baaris, horumarin iyo mashruucyo wax-soo-saar ah oo ku saabsan qalabka militariga.” Labada dal waxay ku heshiiyeen bishii Luulyo inay sii xoojiyaan iskaashigooda difaaca iyo dhaqaalaha tobanka sano ee soo socda.
Sannadkii 2017-kii, Turkiga wuxuu Muqdisho ka furay Saldhigga ugu weyn ee uu ku leeyahay dibadda, waxaana boqollaal ka mid ah ciidamada dalkaas ay tababarro siiyaan ciidamada Soomaaliya. Taasi waa qayb ka mid ah qorshaha Soomaaliya ay ku doonayso inay ku horumariso ammaanka ka dib markii ay soo weerareen kooxda Islaamiga ah ee al-Shabaab.
Turkiga oo doonaya in uu xoojiyo xiriirka uu la leeyahay Muqdisho ee dalalka kale ee Afrika ayaa la filayaa in uu soo diro markab shidaal baaris ah oo ka baaraya xeebaha Soomaaliya, kaddib markii ay dowladda Soomaaliya u soo bandhigtay dalab.
