Sahan media Muqdisho: Xiisada u dhaxeysa Masar iyo Itoobiya ayaa cirka isku sii shareereysay maalmihii la soo dhaafay. Xiriirka u dhexeeya labada dal oo horeba u xumaa tan iyo 2011 sababtoo ah dhismaha Itoobiya iyo buuxinta Biyo-xidheenka Weyn ee Renaissance Dam (GERD) ee wabiga Blue Nile-mashruuca Masar ay u aragto khatar weyn oo ku wajahan biyaha iyo sugnaanta cuntada – ayaa sii xumaaday. Hoos u dhacan ayaa yimid kadib markii Masar ay xiriir dhow la sameysatay dalka ay xafiiltamaan Itoobiya ee Soomaaliya.
27-kii Agoosto, Masar waxay Muqdisho u soo dirtay laba diyaaradood oo C-130 ah oo hub iyo saanad milateri ah—caawintii militari ee ugu horreysay oo Masar ay siiso dalka ku yaalla Geeska Afrika in ka badan afartan sano. Talaabadan ayaa Addis Ababa ka cadhaysiisay waxayna canaan kulul uga timid Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed, kaasoo ka digay in Itoobiya aysan sii socon doonin, halka jilayaasha kale ay qaadayaan tallaabooyin ay “ xasilooni darro uga dhigayaan gobolka”.
Labo toddobaad ka hor, August 14, Qaahira waxay Muqdisho la saxiixatay heshiis difaac ah oo dhigaya in Masar shan kun oo askari u soo dirto Soomaaliya dhammaadka sanadka si ay uga qaybqaataan howlgalka cusub ee taageerada iyo xasilinta Midowga Afrika (AUSSOM) ee bedeli doona Hawlgalka Midowga Afrika ee xilligaan ku-meel-gaarka ah (ATMIS), oo ku sugan Soomaaliya tan iyo sannadkii 2022-kii. Hawlgalka cusub waxa uu hirgelin doonaa tallaabooyin lagu dhisayo nabadda sida dib-u-habaynta hay’adaha dawladda iyo tayaynta shaqaalaha rayidka ah ee Soomaaliyeed.
Sida uu dhigayo heshiiska amniga, Qaahira ayaa lagu soo waramayaa inay qorsheyneyso inay dirto shan kun oo askari oo kale oo si gaar ah loo geeyo. Ilaa hadda ma cadda in ciidamada Masar, dhab ahaantii, ay bedeli doonaan ku dhawaad toban kun oo askari oo Itoobiyaan ah oo qayb ka ah ATMIS-ka. Halka todobada kun ee soo hartay ay ku sugan yihiin gobollo dhowr ah sida uu dhigayo heshiis laba geesood ah oo dhex maray Itoobiya iyo Soomaaliya, Muqdisho waxay u badan tahay in ay diidi doonto mustaqbalka dhaqaalaha Itoobiya ee AUSSOM marka ATMIS-ka uu soo afjaro howshiisa maadaama ay horay ugu hanjabtay inay dalka ka saarayso ciidamada Itoobiya.
Marka laga soo tago in ay ciidamo, hub iyo saanad ciidan u soo direyso Soomaaliya, Masar ayaa qorsheyneysa in ay dhoolatus milateri si wadajir ah ula sameyso dalka Soomaaliya. Dhoolatuskan la qorsheeyay oo isugu jira kuwa dhulka, cirka, iyo badda—ayaa malaha loogu talagalay in ay muujiyaan cudud si ay fariin digniin ah ugu dirto dalka ay jaarka yihiin ee Itoobiya oo biyo xireenka buuxinaya,sida uu ii sheegay Xasan Nafaa oo ah borofisar cilmiga siyaasadda ka dhiga jaamacadda Qaahira.
“Ma ahan wax lala yaabo in Masar ay ka faa’ideysato fursadda ay ciidamadeeda ku geyn karto Soomaaliya,” Nafaa ayaa tiri. Waxa uu xusay in Qaahira ay rajaynayso in askarta Masar la geeyo soohdinta ay Soomaaliya la wadaagto Itoobiya ay u noqon doonto “ka-hortag” lagu cadaadiyo Addis Ababa in ay dib u eegto mowqifkeeda ku wajahan Masar oo ay ka fogaato in ay waxyeeleyso danaha Qaahira. “Waxay sidoo kale Masar siin doontaa jago mudnaan leh haddii ay dhacdo iska horimaad ka qarxa haddii Itoobiya ay sameyso dhaqdhaqaaqyo kale oo lagu waxyeelleynayo Masar ama haddii qulqulka wabiga Niil la carqaladeeyo.”
